Het huisartsenvak in Laren (Gelderland) heeft een rijke historie. Dokter Roel de Vries heeft bij zijn afscheid een boekje gemaakt, waarin deze historie vastgelegd is. Met zijn verhaal en de foto’s die hij verzameld heeft, hebben we het geschiedenisverhaal van de praktijk(en) opgetekend. Die verhaallijn hebben we aangevuld met anekdotes en materiaal uit het persoonlijke archief van dokter Daan de Iongh
Tijdlijn: huisartsen in Laren
- 1851: Everhard Gezinus Huender is de eerste huisarts in Laren.
- 1898: Zijn zoon Rutger Huender volgt hem op.
- 1930: Een 2e praktijk: Everhard Mulder start in Laren.
- 1953: Vrije vestiging van Dokter De Ruigh.
- 1956: Dokter Heering volgt Dokter De Ruigh op.
- 1957: Jochem van der Schaaf volgt dokter Mulder op.
- 1965: Sjoerd Rijpma volgt dokter Heering op.
- 1987: Roel de Vries associeert met Jochem van der Schaaf.
- 1993: Daan de Iongh volgt Sjoerd Rijpma op.
- 1996: Roel de Vries associeert met Esther Wijnheijmer.
- 2009: Samenwerking en opening van de nieuwe Huisartsenpraktijk Westermark
- 2022: Overname door Evelien Norde en Maaike Schaap en naamswijziging in Het Doktershuus
De 1e huisarts in Laren
Halverwege de 19e eeuw was Laren nog een klein dorpje. Er waren twee herbergen, een winkel en enkele nederige huisjes met rieten daken en kleine vensters. En natuurlijk een kerk, een Hervormde Kerk. Er was geen spoor of tram, in 1853 kwam de eerste kunstweg (grindweg) gereed.
Op 15 oktober 1851 vestigde zich de eerste huisarts in Laren: Everhard Huender. In Lochem praktiseerden in die tijd 2 huisartsen; dokter Rive en dokter Dieperink. In Almen zat sinds 1832 dokter Boele.
Afbeeldingen
Links: Dokter Huender (1851)
Rechts: Laren halverwege de 19e eeuw
Dokter Everhard Gezinus Huender is geboren in 1828, in Nijbroek (gemeente Voorst). Hij studeerde in Amsterdam. De OV-jaarkaart bestond toen nog niet, de studentenstad was alleen via een ommelandse reis te bereiken. Met de diligence van Deventer naar Kampen en vandaar op de boot naar Amsterdam. Later ging hij met de snorrewagen (postkoets) naar Arnhem en vandaar per spoor.
Hij vestigde zich op 23-jarige leeftijd in “’t Lindenbergh”. Een groot boerenhuis met dwarshuis. Toendertijd een nieuwerwets opgebouwde boerderij met olieslagerij.
Afbeeldingen
Links: Laren geschilderd door Gradus ten Pas (1866)
Rechts: “’t Lindenbergh” gerenoveerd in oorspronkelijke stijl
De eerste jaren was de dokterspraktijk niet druk. Patiënten veranderden niet snel van huisarts, maar langzaam verwierf de nieuwe dokter meer faam en patiënten. Zeker toen dokter Boele in Almen een collumfractuur opliep en zijn beroep niet meer naar behoren kon uitoefenen.
In het begin bezocht de huisarts zijn patiënten te voet. Na enkele jaren liet de jonge Huender een eigen praktijkhuis bouwen aan de Rengersweg. In 1858 was dit huis gereed. Het huis, later ook weleens “Pillenhuus” genoemd heeft meer dan 150 jaar dienst gedaan als dokterswoning.
De 2e generatie
Everhard Huender had één zoon: Rutger Huender. Die volgde hem in 1898 op. Hij praktiseerde vanuit dezelfde woning. De woning was inmiddels al eens drastisch verbouwd, zoals verderop te zien is.
Afbeeldingen
Links en midden: Dokter Rutger Huender
Rechts: “Het Pillenhuus” na een drastische verbouwing
In 1930 bood Rutger Huender zijn jongere neef Everhard Mulder de mogelijkheid voor een tweede vestiging in Laren. Dokter Mulder praktiseerde aanvankelijk vanuit een woning aan de Zutphensweg.
Afbeeldingen
Links: Dokter Everhard Mulder
Rechts: Dokterswoning Zutphensweg 16
In 1936 liet dokter Mulder een nieuwe praktijkwoning bouwen, eveneens aan de Zutphenseweg. De praktijk van dokter Mulder groeide gestaag en de praktijk van de oude dokter Huender dunde langzaam uit.
Afbeelding
Praktijkwoning Zutphenseweg 4
In 1948 overleed de toen nog steeds praktiserende dokter Huender, op 80-jarige leeftijd. Na zijn overlijden werden alle patiënten ingeschreven bij dokter Mulder. Van 1948 tot 1953 was dit de enige huisarts in laren. De praktijk was toendertijd erg groot. Te groot om alle patiënten naar tevredenheid te bedienen.
Vrije vestiging en opvolging
Uit onvrede over deze situatie ontstond binnen de Larense bevolking een roep om een tweede arts. Via de KNMG werd er tegen de wil van dokter Mulder een vrije vestiging gerealiseerd voor dokter De Ruigh. Het oorspronkelijke praktijkhuis van dokter Huender werd hiervoor door zijn weduwe ter beschikking gesteld.
De nieuw aangezochte arts dokter De Ruigh praktiseerde tot 1956. Hij ambieerde een grotere praktijk en droeg zijn praktijk na 3 jaar over aan dokter Heering.
Inmiddels was dokter Mulder in 1957 opgevolgd door dokter van der Schaaf. In 1965 ging Heering weg en werd opgevolgd door dokter Rijpma. De praktijk aan de Zutphenseweg werd in 1970 verbouwd, ook toen al was er ruimtegebrek. Het totale praktijkoppervlak (inclusief wachtkamer en apotheek) bedroeg daarna 58 i.p.v. 37 M².
Afbeeldingen
Links: Huisarts Sjoerd Rijpma
Rechts: Huisarts Jochem van der Schaaf
In 1987 heeft Jochem van der Schaaf zich geassocieerd met Roel de Vries, die toen met zijn vrouw Romy zijn intrek heeft genomen in het pand aan de Zutphenseweg 4. In 1993 werd Sjoerd Rijpma opgevolgd door Daan de Iongh. Ook hij zet de praktijk voort op de vertrouwde locatie, de Rengersweg 5. In 1996 associeerde Roel de Vries zich na de pensionering van Van der Schaaf met Esther Wijnheijmer.
Een niet-gesteunde vrije vestiging heeft natuurlijk altijd gedurende enige tijd een remmende werking op de onderlinge samenwerking. Aan het eind van de vorige eeuw was er weer de juiste chemie ontstaan tussen de 2 praktijken. Gelukkig maar!
Afbeeldingen
Links: Praktijkwoning Rengersweg 5
Rechts: Praktijkwoning Zutphenseweg 4
Een groepspraktijk
De ontwikkelingen in huisartsenland stonden niet stil, maar volgden de maatschappelijke veranderingen. De zorgverzekeraars en de overheid stimuleerden het ontstaan van grotere samenwerkingsverbanden in de eerste lijn. Els Borst, destijds Minister van VWS, had de gemeenten toen al aangesproken op hun faciliterende rol bij het ontwikkelen van dit soort eerstelijnsvoorzieningen.
Ook de huisartsen in Laren maakten plannen om de samenwerking te gaan intensiveren. Ze startten in 2002 voorzichtig een zoektocht naar een geschikte locatie voor een groepspraktijk. Niet alleen omdat het trendy was, het was ook echt noodzakelijk: meer taken, meer functies, meer personeel, meer instrumentarium etc. De toegankelijkheid was niet meer optimaal en het magazijn puilde uit.
De zoektocht naar een goede locatie voor de nieuwe praktijk was er één met veel obstakels. De Gemeente Lochem zag destijds de noodzaak van een goede toekomstbestendige medische voorziening in ons dorp niet in. De 9 door de huisartsen aangewezen locaties werden allen op allerlei gronden afgewezen: voldeed niet aan de “praktijkparkeernorm”, stuitte op bezwaren op grond van de “hinderwet” of paste niet in het bestemmingsplan. De moed zakte in de schoenen.
In 2003 echter gloort er licht aan het einde van de tunnel. Plan “Wansink” kan rekenen op de steun van de Gemeente. Met de eigenaar van de grond (waar nu de huidige praktijk staat) zijn de gesprekken over aankoop inmiddels goed op gang. Maar dan trekt de Gemeente Lochem haar visie weer in en geeft aan voor deze locatie toch geen bestemmingsplanwijziging bij de provincie Gelderland aan te willen vragen!
De frustratie wordt nog groter als in 2004 blijkt dat de Gemeente deze grond zelf heeft aangekocht en hier een nieuwe woonwijk gaat ontwikkelen: Plan Laren III met bestemming uitsluitend wonen! Nu zijn de rapen gaar.
Samen met de plaatselijke belangenvereniging “Wakker Loarne” onder voorzitterschap van Jurik Okma en met medewerking van de voormalige voorzitter Anton Roeterdink wordt een nieuw offensief gestart richting betrokken wethouder en ambtenaren. Het tij lijkt te keren. De bewoners van de wijk krijgen het laatste woord. Het plan wordt in stemming gebracht.
De toekomstige bewoners van de nieuwe wijk stemmen in met het realiseren van een huisartsenpraktijk in de nieuwe woonwijk. De Gemeente gaat schoorvoetend akkoord en op 28 augustus 2008 wordt de eerste steen gelegd.
Huisartsenpraktijk Westermark
In de zomer van 2009 is de nieuwe Huisartsenpraktijk Westermark geopend. Het pand is eigendom van woningcorporatie Viverion en is in nauwe samenspraak met de huisartsen ontwikkeld. Boven de praktijk zijn 8 woningen voor senioren gerealiseerd.
Afbeeldingen
Links: De eerste steen van Westermark is gelegd (2008)
Rechts: Huisartsenpraktijk Westermark (2009)
Het pand is fraai gesitueerd in de wijk en de omwonenden ondervinden geen hinder van de dagelijkse activiteiten. Deze AHOED (Apotheekhoudende Huisartsen Onder Eén Dak) heeft een oppervlakte van 387 M².
Afbeelding
Het team van Westermark Laren, met huisartsen Roel de Vries (links) & Daan de Iongh (rechts)
De personele bezetting van de apotheekhoudende huisartsenpraktijk breidt in de loop der jaren geleidelijk verder uit. Werkten we in 2009 met zijn negenen, inmiddels zijn er in 2021 tenminste 17 aan het werk.
De bezetting bestaat uit:
- 3 huisartsen
- 2 praktijkondersteuners-somatiek
- 2 praktijkondersteuners-ggz
- 3 doktersassistentes
- 7 apothekersassistentes
- 1 oud-medewerkster die medicijnen aan huis bezorgt
Tijdelijk werd er ook spreekuur gehouden door een logopediste en door de verloskundigen. En de praktijk biedt onderdak aan podotherapeuten. Zij houden spreekuur in de avonduren eens in de 2 weken.
Het Doktershuus
Op 1 januari 2022 gaat de praktijk over in nieuwe handen. Daan de Iongh en Roel de Vries gaan dan, na meer dan 10 jaar op deze geweldige locatie met veel plezier te hebben gewerkt, met pensioen.
De praktijk wordt overgenomen door Evelien Norde en Maaike Schaap. Zij zullen huisartsen en apotheken samenvoegen en de praktijk gaan runnen.
Afbeelding
De opening van Het Doktershuus, met huisartsen Evelien Norde (links) & Maaike Schaap (rechts)
Het Pillenhuus uit 1858 heet na bijna 165 jaar nu Het Doktershuus. Pillen worden er niet meer gedraaid. De huidige wetgeving met verregaande kwaliteitseisen staat dat niet meer toe, maar pillen worden er nog wel uitgegeven. De praktijk blijft apotheekhoudend. Hoe het verder gaat ? De tijd zal het leren…